අස්සුතවා සූත්‍රය
“මහණෙනි, මේ සිත ඉක්මනින් ආගන්තුක වූ (පසුව උපදිනා) රාගාදී කෙලෙසුන් විසින් කිලිටි කරන ලද්දේය. ඒ සිත ධර්මය අසා පුරුදු නැති පෘථග්ජන තෙම තත්වූ පරිද්දෙන් නොදනී. එහෙයින් ධර්මය අසා පුරුදු නැති පෘථග්ජනයාහට සිතෙහි වැඩීමක් නැතැයි කියමි”
සුතවා සූත්‍රය
“මහණෙනි, මේ සිත පැහැ විහිදුවන්නේය. ඉක්මනින් ආගන්තුක වූ රාගාදි කෙලෙසුන්ගෙන් මිදුණේය. ඇසූපිරූ තැන් ඇති ආර්ය ශ්‍රාවක තෙම සිත (ඇති සැටියෙන්) දනී. එහෙයින් ඇසූපිරූ තැන් ඇති ආර්ය ශ්‍රාවකයාට සිතෙහි වැඩීමක් ඇතැයි කියමි.”
නූතන යුගයේ බෞද්ධ භාවනා ප්‍රයෝගයක් ලෙස විදර්ශනා සංවාද භාවනාව
අද සමාජය තුළ මානසික ශාන්තියට සහ අධ්‍යාත්මික වර්ධනයට ඇති අවශ්‍යතාව වැඩිවෙමින් පවතී. මෙම අවශ්‍යතාව සපුරාලීම සඳහා සාම්ප්‍රදායික භාවනා ක්‍රමවේදයන්ට අමතරව නව ප්‍රවේශයන් ද බිහිවෙමින් පවතී. ඒ අතරින්“විදර්ශනා සංවාද භාවනාව” (Insight Dialogue Meditation) නම් වූ ක්‍රමවේදය විශේෂ වැදගත්කමක් දරයි.
විදර්ශනා සංවාද භාවනාවේ මූලික පදනම් තුන
විදර්ශනා සංවාද භාවනාව ක්‍රියාත්මක වන්නේ මූලික පදනම් තුනක් මතය.
- ප්‍රඥාව (විදර්ශනා)
විදර්ශනා භාවනාවේ මූලික ප්‍රඥාව මෙම ක්‍රමවේදයේ පළමු පදනමයි. සත්‍යයේ ස්වභාවය දැකීම, අනිත්‍ය, දුක්ඛ, අනත්ත ලක්ෂණ හඳුනා ගැනීම සහ වර්තමාන මොහොතේ සිටීමේ ශක්තිය (සතිමත් බව) මෙමගින් වර්ධනය වේ. සාම්ප්‍රදායික ඒකීය භාවනාවේ ප්‍රඥාව සමාජ සම්බන්ධතා තුළට ගෙනයාම මෙහි ප්‍රධාන ලක්ෂ්‍යයකි.
- සම්මුඛ සම්බන්ධතා (කල්‍යාණ මිත්‍රත්වය)
වෙනත් පුද්ගලයන් සමඟ සෘජුව හමුවී, ඔවුන්ගේ ඇස් දෙස බලා, ගැඹුරින් සවන් දෙමින් සම්බන්ධ වීමේ ගුණය. මෙමගින් අපගේ හුදකලා භාවනාවේ අත්දැකීම් සමාජ ජීවිතයට සම්බන්ධ කරගනු ලැබේ. මෙය සාම්ප්‍රදායික බෞද්ධ භාවනාවේ අන්තර්-පුද්ගලික මානයක් ලෙස සලකනු ලැබේ. එමෙන්ම කල්‍යාණ මිත්‍රත්වය ප්‍රායෝගිකව වර්ධනය කරගනු ලැබේ.
- භාවනා ගුණාංග වර්ධනය
මෙම ක්‍රමවේදය තුළ භාවනා ගුණාංග වර්ධනය ලෙස ක්‍රියාත්මක වන්නේ සාම්ප්‍රදායික සමාධි සහ සිහිය පිළිබඳ කරුණුයි. වෙනත් පුද්ගලයන් සමග සංවාදයේ යෙදෙමින් සිය අභ්‍යන්තර ධර්ම ක්‍රියාවලිය නිරීක්ෂණය කරමින් ඒවා වර්ධනය කරගනු ලැබේ.
විදර්ශනා සංවාද භාවනාවේ මූලික උපදේශන හය
- නැවතීම (Pause)
නතර වී ඉඩක් සාදන්න. ප්‍රතිචාර දැක්වීමට, කතා කිරීමට හෝ ක්‍රියාවට යෑමට පෙර සිහිපූර්වකව නතර වන්න. මෙය උත්තේජනය සහ ප්‍රතිචාරය අතර හිදැසක් නිර්මාණය කරයි. මෙම නැවතුම භාවිත කර ඔබේ ශරීරය, මනස සහ හදවතේ සිදුවන දේ නිරීක්ෂණය කරන්න.
- ලිහිල් කිරීම (Relax)
ආතතිය මුදා හරින්න. ශාරීරික ආතතිය, මානසික දෘඪතාව සහ චිත්තවේගීය ආරක්ෂණ මුදාහරින්න. ඔබේ මුහුණ, උරහිස් සහ උදරය ලිහිල් කරන්න. මනස පාලනය කිරීම වෙනුවට ඉඩකඩ සහිතව සිටීමට ඉඩ දෙන්න. මෙම ලිහිල් කිරීම සැබෑ නිර්මල සමාධියෙහි සිටීම සහ විවෘත බව සඳහා තත්ත්වයන් නිර්මාණය කරයි.
- විවෘත වීම (Open)
ඔබේ සිහිය පුළුල් කරන්න. වර්තමාන මොහොතේ සම්පූර්ණ අත්දැකීමට – ශබ්ද, සංවේදන, චිත්තවේග, සිතුවිලි සහ අන්‍යයන්ගේ සැබෑ ස්වභාවයට විවෘත වන්න. විනිශ්චය නොකර මතුවන දේට හදවත විවෘත කරන්න. මෙයට අපහසුතා, අවිනිශ්චිතතාව සහ නොදන්නා දේට විවෘත වීම ඇතුළත් වේ.
- විශ්වාසය ඇතිවීම (Trust Emergence)
ස්වභාවික විකාශනයට ඉඩ දෙන්න. බල කිරීම හෝ පාලනය කිරීම නොකර ප්‍රඥාව මතුවනු ඇතැයි විශ්වාස කරන්න. කුමක් කියන්නද හෝ කෙසේ ප්‍රතිචාර දක්වන්නද යන්න සැලසුම් නොකරන්න. ඒ වෙනුවට, ඔබ නැවතීම, ලිහිල් කිරීම සහ විවෘත වීම තුළින් නිර්මාණය කළ සිහිමත් ක්ෂේත්‍රයෙන් සුදුසු වචන, ක්‍රියාවන් හෝ අවබෝධයන් ස්වභාවිකව මතුවනු ඇතැයි විශ්වාස කරන්න.
- ගැඹුරින් සවන්දීම (Listen Deeply)
වචනවලින් ඔබ්බට අසන්න. කියන වචනවලට පමණක් නොව, සම්පූර්ණ පුද්ගලයාටම – ඔවුන්ගේ චිත්තවේගයන්, අභිප්‍රායන් සහ මූලික සත්‍යයට සවන් දෙන්න. ඔබේ මනසින් මෙන්ම හදවතින්ද සවන් දෙන්න. වචන අතර නිහඬතාවට සහ අවකාශයේ ඇති නිර්මලව සිටීමේ ගුණයට සවන්දීම ද ඇතුළත් කරගන්න.
- සත්‍යය ප්‍රකාශකිරීම (Speak the Truth)
අවංකව ප්‍රකාශ කරන්න. ඔබ කතා කරන විට, ඔබ සිතන්නේ කුමක් කිව යුතුද යන්න නොව, ඔබ තුළ සැබවින්ම ජීවමානව ඇති දේ බෙදාගන්න. සංකල්ප හෝ උපකල්පනවලින් නොව, ඔබේ සෘජු අත්දැකීමෙන් කතා කරන්න. මෙයට ඔබේ අභ්‍යන්තර අත්දැකීම – සංවාදයේදී මතුවන චිත්තවේග, සංවේදන සහ අවබෝධයන් ගැන කියන්න.
අන්තර්-පුද්ගල විදර්ශනා සංවාද භාවනාවෙහි වැදගත්කම
පුද්ගල වර්ධනයට ඇති දායකත්වය
සාම්ප්‍රදායික භාවනාව මගින් ලබාගත් අත්දැකීම් වාස්තවික ජීවිතයට යෙදවීමේ අවස්ථාවක් ලෙස මෙම ක්‍රමවේදය ක්‍රියා කරයි. අන්‍යයන් සමඟ සම්බන්ධ වීමේදී පවා සති, සමාධි සහ ප්‍රඥව කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීමට හැකි වේ. (අද නවීන විද්‍යාව මගින් තහවුරු කර තිබෙන neuro-plasticity හෙවත් මොළය තුළ භාවනාව නිසා ඇතිවන භෞතික හෙවත් ව්‍යුහාත්මක වෙනස්කම් මෙහිදී අවධාරණය වේ)
සමාජ සම්බන්ධතා ශක්තිමත් කිරීම
මෙම ක්‍රමවේදය මගින් පවුල, මිතුරු සහ සමාජ සම්බන්ධතා වඩාත් අවංකව සහ අවබෝධයෙන් යුක්තව ගොඩනැඟීමට හැකි වේ. සන්නිවේදන ශිල්පය වර්ධනය වන අතර ගැටුම් අඩු කිරීමට හැකිවේ.
ධර්මය ප්‍රායෝගිකව යෙදීම
බුදු දහම සංකල්ප ලෙස පමණක් නොව, ප්‍රායෝගිකව ජීවිතයේ සෑම මොහොතකම අනුගමනය කිරීමේ ක්‍රමවේදයක් ලෙස මෙම භාවනාව ක්‍රියාත්මක වේ. මෙමගින් ධර්මය අනුගමනය කිරීමේ ගැඹුර වැඩි වේ.
මානසික සෞඛ්‍ය ප්‍රවර්ධනය
අන්‍යයන් සමඟ ගැඹුරින් සම්බන්ධ වීම, සත්‍ය අත්දැකීම් බෙදා ගැනීම සහ අවබෝධශීලීව සවන්දීම නිසා මානසික පීඩනය අඩුවී, මානසික සෞඛ්‍ය ප්‍රවර්ධනය වේ.
ප්‍රඥාව ප්‍රායෝගික කිරීම
ප්‍රඥාව හුදකලා භාවනාවට පමණක් සීමා නොකර, අන්‍යයන් සමඟ සම්බන්ධ වන අවස්ථාවලදී ද එම ප්‍රඥාව පිරිපහදු කරගැනීමේ අවස්ථාවක් ලෙස මෙම ක්‍රමවේදය ක්‍රියා කරයි.
අවසන් වශයෙන්
විදර්ශනා සංවාද භාවනාව නූතන යුගයේ වැදගත් අධ්‍යාත්මික ක්‍රමවේදයකි. සම්ප්‍රදායික බෞද්ධ භාවනාවේ ප්‍රඥාව සමාජ ක්‍රියාකාරකම් සහ සම්බන්ධතා තුළට ගෙන යෑමේ පර්යේෂණාත්මක ක්‍රමයක් ලෙස මෙය සලකනු ලැබේ. අද සමාජයේ ඇති සන්නිවේදන ගැටලු, මානසික අසහනය සහ අතෘප්තිය සහ අධ්‍යාත්මික අවශ්‍යතාවන්ට පිළිතුරක් ලෙස මෙම ක්‍රමවේදයෙන් ප්‍රයෝජන ගත හැකිය.
ලෝකයේ විවිධ රටවල මෙම ක්‍රමවේදය ඉගැන්වීම සහ පුහුණු කිරීම් සිදු වෙමින් පවතී. ඒ සමගම සාම්ප්‍රදායික ධර්ම සන්නිවේදනය සමග මෙම ක්‍රමවේදය ගැළපීම සහ ප්‍රායෝගික ඵලදායකත්වය පිළිබඳ තවදුරටත් පර්යේෂණ අවශ්‍ය බව ධර්ම ගුරුවරුන්ගේ අදහසයි.
එබැවින් විදර්ශනා සංවාද භාවනාව අනුගමනය කරන්නන් සාම්ප්‍රදායික ධර්ම ක්‍රමවේදයන් හා සමබරව මෙය ක්‍රියාත්මක කරන ලෙස නිර්දේශ කෙරේ.
අතිපූජ්‍ය බලන්ගොඩ ආනන්ද මෛත්‍රෙය මහ නාහිමියන් හා භන්තේ පුණ්‍යජි මාහිමිපාණන්ගේ ශිෂ්‍යයකු වූ ග්‍රෙගරි කෙර්මගේ ග්‍රන්ථයක් ද අසුරු කර ගැනුණි.
ස්විට්සර්ලන්තයේ සූරිච් බෞද්ධ විහාරස්ථානය සහ ස්විස් ලංකා බෞද්ධ මධ්‍යස්ථානාධිපති, කටාන සදහම් සෙවණ බෞද්ධ මධ්‍යස්ථානාධිපති
කරුවලගස්වැවේ අනුරුද්ධ හිමි
සංස්කරණය – සුසිල් ජයකොඩි
0722081522
